IturkCenter گروه ترکیه شناسی ایران | Iran Turkish Studies Group
رجب طیب اردوغان( رئیس جمهور ترکیه) و محمدباقر قالیباف (رئیس مجلس شورای اسلامی ایران)
انتشار تصاویر مربوط به خانواده قالیباف، رئیس مجلس ایران در فرودگاه استانبول موج جدیدی از انتقادات به مقام های دولتی ایران را در پی داشت. نگاه به فضای روانی ایران به خصوص پس از آشکار شدن فساد در برخی از مقامات دولتی و خانواده آنان یا جنبش مبارزه با فساد سازمان یافته در سوءاستفاده از موقعیت شغلی از جمله موضوعات و مباحث روز در مناسبات اجتماعی ایران به شمار می رود. به گونه ای که طی یک دهه گذشته همواره رویکرد انتقادی به این نوع سوء استفاده ها در ایران باعث آزار افکار عمومی و در نهایت نوعی بدبینی اجتماعی نسبت به ساختار دولتی و فساد در ایران شده است.
اکنون انتشار ناگهانی تصاویر مربوط به خانواده رئیس مجلس ایران در فرودگاه استانبول دارای دو وجه مهم در عین حال متناقض است. ابتدا اینکه انتشار این خبر، موجی از نارضایتی و خدشه دار شدن افکار عمومی را در برداشته است. اما نکته مهم، مربوط به آن وجه دیگر موضوع است که نشان دهنده برنامه ریزی احتمالی در کانون بازی بزرگ می باشد. پیش از پرداختن به این بعد از موضوع، سناریویی مشابه را در کشور ترکیه مورد بررسی و سپس تحلیل این دو موضوع می پردازیم.
جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد عربستانی که برای فرار از فشارهای رژیم سعودی به ترکیه سفر می کند و در این کشور علاوه بر فعالیت های سیاسی و مطبوعاتی خود، با برخی از افراد سیاسی نیز ارتباط می گیرد. وی علاوه بر اینکه در این کشور برای تردد به دیگر کشورهای اروپایی و غرب استفاده کرده همچنان زیر نظر و تحت حمایت کشور ترکیه و احتمالا سرویس اطلاعاتی این کشور اقدامات لازم خود را انجام می دهد.
بدون تردید، سیستم امنیتی و سرویس های اطلاعاتی تمامی کشورهای دنیا نسبت به افراد سیاسی در ممالک در کشور خود حساس بوده و نه تنها تردد، اسکان، فعالیت ها و مناسبات آنها را زیر نظر دقیق دارند، بلکه سعی می کنند تا با آنان در راستای اهداف خود ارتباط موثر داشته باشند.
بر این اساس، خاشقچی پس از مراجعه به سفارت عربستان برای انجام برخی از اقدامات قانونی، وی به طرز بسیار عجیبی مفقود می شود.
لحظه ورود جمال خاشقچی به سفارت عربستان در ترکیه
پس از چند روز و بررسی بیشتر این موضوع، رسانه های ترکیه و برخی رسانه های دیگر جهان احتمال قتل یا ربایش وی را مطرح می کنند. در این میان، سرویس اطلاعاتی ترکیه دست برتر را در پیش گرفته و با ارائه قطره چکانی اطلاعات مربوط به خاشقچی فرضیه قتل وی را توسط حکومت عربستان مطرح می کند.
فرضیه ای که با انتشار اسناد جدید در رسانه ها و فضای مجازی به خصوص تصاویر ورود کلیه اتباع عربستانی و نزدیکان محمد بن سلمان به سفارت، لحظات دقیق تردد این افراد به سفارت و در نهایت اثبات قتل وی توسط عناصر عربستانی و سازمان اطلاعات عربستان کاملا به تصویر کشیده می شود.
بر این اساس، یک فضای روانی و محکومیت حقوق بشری بی نظیری در جهان علیه عربستان سعودی شکل می‌گیرد و این باعث انزوای شدید آنان شده و بالطبع امتیازات فراوانی در این بوران خبری رد و بدل می گردد. اینکه، چه اثراتی انتشار این خبر برای هژمونی منطقه ای و اعتبار عربستان داشته برکسی پوشیده نیست. اما، در این میان چند سوال بی پاسخ باقی می ماند.
آیا خاشقچی بر رسم عادات همیشه دستگاه های نظراتی دنیا با سیستم های امنیتی ترکیه در ارتباط بوده است و آیا ایشان از سوی این سرویس حمایت شده بود یا خیر؟ و اینکه هشدارهای لازم برای این شخص از سوی احتمال قتل وی داده شده بود؟ یا اینکه وی مورد هدایت و حمایت سرویس قرار گرفته بود؟ سوالات اساسی هستند که اصحاب متخصص در این زمینه می توانند پاسخ های روشنی به آن بدهند.
اکنون سناریویی جدیدی از دل ترکیه برآمده است. اینبار انتشار تصاویر خانواده یکی از مقامات جمهوری اسلامی ایران در فرودگاه استانبول که فضای روانی بی نظیری را در جامعه ایران به همراه داشته است. اما پیش از پرداختن به این تحلیل چند سوال مورد توجه قرار می گیرد. ابتدا اینکه چه کسانی توانستند در کانون تردد های بیشمار این خانواده به ترکیه آنان را شناسایی و تصاویر آنان را به صورت غیر حرفه ای گرفته و در اختیار منتقدان و فضای مجازی قرار دهند؟
این درحالی است که رخداد این سفر در هیچکدام از رسانه های ترکیه ای پوشش داده نشده است. سوال، بعدی این است که کشور ترکیه حتی در این خصوص هیچگونه عکس العملی نشان نداده و با توجه به نوع تصاویر انتشار یافته فرودگاه استانبول که توسط تعداد کثیری از دوربین های مدار بسته کنترل می شوند، بدون تردید و به راحتی با توجه با نوع تصاویر، پروازهای ورودی و خروجی می توان فرد عکاس را شناسایی کرد.
نکته دیگر اینکه، این تصاویر از طریق مخالفان داخلی آقای قالیباف انتشار پیدا کرد و سپس به صورت گسترده در شبکه های معاند جمهوری اسلامی ایران به خصوص ایران اینترنشنال که سابقه همکاری و سازماندهی با دستگاه های اطلاعاتی کشورهای معاند و رقیب ایران را دارد نشر داده شد. البته این مهم است که این نوع انتشار باعث خواهد شد تا هیچگونه شک و تردید در خصوص این موضوع پیش نیامده و در نهایت به عنوان یک موضوع داخلی ارزیابی گردد.
نکته مهم دیگر این است که دو نوع تصویر برداری از خانواده قالیباف صورت پذیرفته است که ابتدا تصویری که نشان دهنده یک فرد در حال جا به جایی بار است که از فاصله چند متری گرفته شده است و دو عکس دیگر، از نزدیک و کمتر از 1 متر در حال حرکت گرفته شده است.
نکته مهم این است که تصویر اول در پیچ تویتتر منتقد اول انتشار پیدا کرده و تصویر دوم در پیچ دیگری نشر شده است و هیچکدام از این تصاویر به صورت همزمان در یک پیچ دیده نشده‌اند. لذا، به نظر می رسد، تصاویر از دو مرجع مختلف به منتقدان ارسال شده است!!! که جای بررسی بیشتری دارد.
بررسی شرایط داخلی هر کشور به خصوص فضای روانی حاکم بر آن از جمله مواردی هستند که در جنگ اطلاعاتی مورد هدف قرار می گیرند. تغییر و ارائه اطلاعات توام با دقت و صحت برای اثرگذاری بر نگاه جامعه اصلی ترین، نمود عملیات روانی است. به نظر می رسد که ابعاد سفر خانواده آقای قالیباف به ترکیه و انتشار اخبار آن از جمله احتمال فریب عناصر مخالف داخلی می تواند یک سناریویی طراحی شده حرفه ای در قالب جنگ اطلاعاتی باشد، تا از این طریق احتمال دریافت امتیاز و حتی ایجاد بحران های اجتماعی در ایران شکل بگیرد. بحث اصلی در این خصوص هدف قرار گرفتن برخی از اصول اصلی در نظام حاکمیتی جمهوری اسلامی و انجام عملیات روانی با ایجاد نگرش منفی است.
درصورت صحت این سناریو، بایستی به این نکته اعتراف کرد که شناخت عوامل بیگانه از ساخت داخلی کشور در سطح بالایی بوده و تاکتیک های مختلف عملیات روانی حتی با فریب عناصر داخلی به راحتی صورت می‌پذیرد.
شناخت این مخالفین داخلی و ارائه اطلاعات به آنان از دیگر اقدامات عملیات روانی در تحت تاثیر قرار دادن فضای روانی یک جامعه است. در نهایت می توان گفت که فارغ از هرگونه جناح بندی سیاسی در داخل کشور، مشابهت زیادی بین آنچه در خصوص خاشقچی رخ داد با موضوع سفر خانواده رئیس مجلس رخداده است و می تواند هر دو سناریوهای مشابهی باشد که در ابعاد مختلف برای اجرای عملیات روانی به منظور تحت تاثیر قراردادن جامعه با فریب منتقدان داخلی صورت پذیرد.