
دکتر حامد روشن چشم
کارشناس مسائل بین المللی
10 خرداد 1401
افزایش اقدامات گروه های تروریستی علیه امنیت ملی ترکیه باعث شکل گیری تصمیمات و اقدامات جدید این کشور برای دفاع از تمامیت ارضی و امنیت شهروندان شده است. روشن است که طرح های جدید منطقه ای با هدف برهم زدن نظم و در نهایت جلوگیری از روند توسعه کشورهای مستقل مانند ترکیه سازماندهی شده است.
ترکیه با نزدیک به 20 سال از حکومت حزب عدالت و توسعه روند بسیار رو به رشدی از توسعه را در پیش گرفته است و امروزه بدون اغراق یکی از کشورهای قدرتمند جهان و منطقه محسوب می گردد. رشد اقتصادی فزاینده در کنار توسعه اجتماعی باعث شده تا غالب شهروندان کشورهای پیرامون که به نوعی دچار محرومیت از حقوق طبیعی هستند، برای زندگی این کشور را انتخاب کنند.
با این حال، اقدامات جدیدی علیه امنیت ملی ترکیه در حال شکل گیری است که بدون تردید و مستقیم به دنبال هدف قرار دادن این ظرفیت فزاینده ترکیه و روند توسعه سریع آن برای تبدیل شدن به قدرت بزرگ است. در ادامه با اشاره به بخش های مختلف این روند توسعه در ترکیه به مسائل جدید امنیتی برای شکل دادن به بحران نیز توجه خواهد شد.
اقتصاد:
یکی از روندهای بسیار مهم در توسعه کشورها اکنون رشد اقتصادی است. به گونه ای که کشورهای دارای بالاترین تولید ناخالص ملی در زمره کشورهای قدرتمند جهان محسوب می گردند. در همین راستا، ترکیه سرمایه گذاری بسیار عظیم و در عین حال هوشمندی برای توسعه اقتصادی بدون توجه به ساخت ایدئولوژیک انجام داده است. این زیرساخت های اقتصادی توانسته تا توانمندی های رفاهی این کشور را جزء باشگاه قدرتمندان جهان قرار دهد.

علیرغم، شکل گیری بحران تورم در ترکیه، اما این کشور همچنان در حال برنامه ریزی و توسعه زیرساخت های اساسی برای اقتصاد است. از این جهت، غالب کشورهای مخالف ترکیه در تلاش هستند تا با استفاده از ظرفیت های آسیب پذیری این کشور، بتوانند مانعی جدی در برابر روند رو به رشد اقتصادی آن ایجاد کنند.
هدف قرار دادن زیرساخت های اقتصادی ترکیه یکی از اهداف اصلی تروریسم بوده و برای این منظور عمدتا در تلاش هستند تا با نا امن سازی بخش گردشگری صدماتی جدی بر این کشور وارد آورند.
سیاست:
اخلال در روند سیاسی ترکیه از دیگر اهداف قدرت های متخاصم با این کشور است. بدون تردید، ساخت سیاسی در ترکیه بر اساس هم افزایی با هدف توسعه همه جانبه شکل گرفته است و ضربه زدن به این ساختار سیاسی می تواند اولین گام در راستای توقف شتاب سریع رشد باشد.
ایجاد اختلافات سیاسی یکی از روش های بسیار قدیمی کشورهای استعمارگر بوده و در عین حال همچنان از کارآمدی بسیار بالای نیز برخوردار است. برخی از اقدامات گروه های تروریستی و به طور مشخص آن بخش از بدنه تروریسم که توسط قدرت های مختلف سازمان دهی شده است، هدف ایجاد اخلال سیاسی و برهم خوردن نظم ساختاری ترکیه را پیگیری می کند.
برای این مهم، افزایش اقدامات تروریستی با هدف ناتوان نشان دادن قدرت حاکمه برای مقابله با آن است. بر این اساس، مقابله جدی و هیبریدی با تروریسم یکی از رویکردهای جدی ترکیه جهت متوقف و نابودی آنان است.
اجتماعی:
کشور ترکیه به دلیل برخورداری از سطح توسعه اجتماعی کثرت گرا، امروزه کمتر درگیر موضوعات بنیاد گرایی و تعصبات غیر متعارف اجتماعی- مذهبی است.
در عین حال، این کشور قابلیت های اجتماعی و دینی مدرن را متناسب با ساختار توسعه در جامعه تزریق می کند. بر همین اساس است که این کشور هم بافت مذهبی، اجتماعی و سیاسی خود را در رابطه با یکدیگر و در راستای توسعه تعریف و باز تعریف می کند. بدون شک، ترکیه امروزه جز کشورهای توسعه یافته و آزاد دنیا برای تمامی قابلیت های انسانی و براساس حقوق طبیعی انسان ها شکل گرفته است.
توسعه اجتماعی ترکیه و عبور از بنیاد گرایی مذهبی یکی از زیرساخت های اساسی ترکیه برای رسیدن به قله های موفقیت بوده است. این در حالی است که تروریسم در تلاش است تا این کشور را بار دیگر در باتلاق بنیاد گرایی دینی غرق کرده و مانع از روند رو به رشد توسعه در این کشور گردد.
قدرت های متخاصم به خوبی می دانند که جهل دینی و اجتماعی یکی از موانع اصلی عقب ماندگی و ظرفیت های کنترل یک کشور است.
فرهنگی:
ترکیه به یوم تاریخ پرافتخار اش یکی از فرهنگ های غنی را در جهان دارد. فرهنگ ترکی از اصلی ترین و پرنفوذترین فرهنگ ها برای شکل دادن به یک تمدن است.
روشن است که برای هر جامعه ای که خواستار توسعه فزاینده و در سطح بالای می باشد، نیازمند فرهنگ پایه ای برای جهش و ستون های محکم آن برای حرکت خستگی ناپذیر است. فرهنگ ترکیه امروزه یکی از مهمترین فرهنگ های جهان و الگوی برای منطقه محسوب می شود.
هدف قرار دادن پایه های اصلی این فرهنگ یکی از ماموریت های جدی تروریسم و حامیان آنان است.
امروزه، تروریسم در ترکیه بیش از هر چیزی فرهنگ پر نغز این کشور را هدف قرار داده است و به دنبال زمین گیر کردن آنان است. با این حال فرهنگ متکثر گرای ترکیه چنان قابلیت های توسعه را در خود دارد که تروریسم جای خود دارد حتی می تواند بر جهان اسلام نیز تاثیرات مثبت بگذارد.
بر اساس، مهمترین اهداف تروریسم ممانعت از حرکت پرشتاب ترکیه به سمت توسعه است. در همین راستا، ترکیه نیز بایستی اقدامات اساسی برای مقابله با این تهدید امنیت ملی را در دستور کار خود قرار دهد.
بدون تردید مجموعه اقدامات لازم برای این منظور در قالب یک طیف را در بر می گیرد.
بحث سیاستگذاری فرهنگی تا مقابله امنیتی و نظامی از حقوق اصلی ترکیه برای مبارزه با تروریسم است که هیچ قدرتی حق دخالت یا ممانعت آن را ندارد.
رخدادهای اخیر در خصوص ترکیه با این اهداف شکل گرفته است و اینکه اکنون بیان می کنند، ترکیه حق حمله نظامی به مناطق تحت سیطره تروریسم را ندارد به نظر می رسد که با هدف هماهنگی و حمایت تروریسم صورت می پذیرد.
به نظر می رسد تحرکات آمریکا و روسیه با هدف جلوگیری از قدرت گرفتن ترکیه بوده و در یک برنامه هماهنگ این مقصود را پیگیری می کنند. لذا، اقدام نظامی ترکیه علیه تمامی مواضع تروریسم ابتدایی ترین و اولین اقدام ممکن است.