نقش ترکیه در بحران امنیت غذایی ناشی از جنگ اوکراین

آکار عنوان کرد که چهار طرف در حال بررسی چگونگی پاکسازی مین های شناور در بندر اودسا و سایر نقاط در امتداد سواحل اوکراین هستند و توافق بر سر آن که چه کسی این کار را انجام خواهد داد و چه کسی از کریدور محافظت خواهد کرد.

وی در اظهاراتی غیرمستقیم اواخر روز دوشنبه پس از جلسه کابینه به خبرنگاران گفت: ما تلاش می کنیم تا این موضوع در اسرع وقت به نتیجه برسد. وی گفت: پیشرفت های زیادی در این زمینه صورت گرفته است و برنامه ریزی فنی همچنان ادامه دارد.

ترکیه در دریا با اوکراین و روسیه همسایه است و اعلام کرده است که در صورت دستیابی به توافق آماده است تا نقشی در یک «سازوکار نظارتی» ایفا کند. این امر می‌تواند شامل اسکورت‌ نیروی دریایی ترکیه برای نفتکش‌هایی باشد که اوکراین را ترک کرده و به سمت تنگه‌های ترکیه و بازارهای جهانی حرکت می‌کنند.

ترکیه از آغاز جنگ اوکراین در فوریه 2022 تاکنون چهره‌ای از یک بازیگر پراگماتیست را از خود نشان داده است.

 از طرفی اوکراین را به یکی از خریداران اصلی سلاح‌های تولیدی خود در رأس آن‌ها پهپادهای “بایراکتار”تبدیل کرده و قراردادهای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای خود با روسیه را لغو کرده، از طرفی دیگر این کشور به یکی از مقاصد اصلی جذب سرمایه‌داران روس در قالب اقامت و شهروندی از طریق سرمایه‌گذاری مبدل گردیده، همچنین ترکیه از آغاز جنگ تلاش کرده تا نقش میانجی را میان طرفین جنگ اوکراین به خوبی ایفا نماید، شهر استانبول یکی از محل‌های اصلی گفتگوهای صلح میان مقامات روسیه و اوکراین بود گرچه این گفتگوها بدون ‌نتیجه پایان یافت، ترکیه امیدوار است در آینده نیز بتواند میزبان طرفین درگیر باشد.

 مجموعاً چند دلیل برای این رفتار ترکیه وجود دارد:

1- عوامل ژئوپلیتیک: ترکیه تقریباٌ در تمامی مرزهای شمالی خود همسایة دریای سیاه است، به دلیل عضویت این کشور در ناتو و حاکمیت داشتن بر تنگه بسفر و داردانل، غرب در آینده در صورت موفقیت روسیه در تصرف اودسا و قطع ارتباط اوکراین با دریا بیش از هر زمان دیگری به ترکیه برای موازنه در برابر روسیه نیاز خواهد داشت، از آن طرف روسیه می‌داند 

اگر بر ترکیه فشار بیش از حد بیاورد ترکیه توان بستن آسمان خود بر روی هواپیماهای روس و تنگه بسفر و داردانل با حمایت غرب را خواهد داشت، هم غرب و هم روسیه از اعمال فشار بر ترکیه پرهیز می‌کنند، این شرایط موقعیتی را برای ترکیه فراهم می‌نماید تا انعطاف مورد نیاز برای پیگیری چنین سیاست مصلحت‌گرایانه‌ای را داشته باشد.

2- عوامل اقتصادی: ترکیه یکی از شرکای اصلی تجاری اتحادیه اروپا و آمریکا است و بانک‌های اروپایی و آمریکایی مانند HSBC و JP. Morgan در این کشور حضور فعال دارند، بعلاوه از این کشورها بیشترین میزان توریست به ترکیه جذب میشود که از بخش‌های اصلی اقتصاد ترکیه است، ترکیه نیز یکی از کشورهای اصلی صادر کننده فولاد به آمریکا و نیروی کار به اروپا است. 

از آن طرف روسیه نیز از شرکای اصلی تجاری ترکیه است، به گزارش GIS report، “ترکیه حدود 80 درصد گندم خود و حدود 65 درصد روغن آفتابگردان خود را از اوکراین و روسیه وارد می‌کند، همچنین صنعت ساخت و ساز ترکیه درآمدی حدود 13 میلیارد دلار از تجارت با روسیه کسب کرده است.

این مجموعه باعث شده تا ترکیه ناچار به پیگیری سیاستی محافظه‌کارانه و پراگماتیستی در خصوص بحران اوکراین شود و تلاش کند تا مسیر صادرات غلات اوکراین را دوباره باز کند.

بر اساس مجموعه عواملی که در بالا ذکر شد به نظر می رسد که می‌تواند تا حدودی علت رفتارهای ترکیه در جریان جنگ اوکراین را توضیح دهد، اما نباید فراموش کرد که تشدید درگیری‌ها در اوکراین می‌تواند کاتالیزگر بحرانی در زمینه موادغذایی و صنعت توریسم برای ترکیه باشد، این کشور را به سمت غرب سوق دهد و گسلهای تاریخی موجود در روابط روسیه و ترکیه و مجدداً فعال کند.