روس ها در ایران و ولیعهد عربستان در ترکیه

ترکیه و عربستان به لحاظ ظرفیت های متقابل دارای ویژگی های رقابتی در عین حال نیازمند نوعی هم افزایی فزاینده هستند. اگرچه، این رقابت در طول تاریخ به دلایل منطقه ای، ملی و هویتی بسیار قابل توجه بوده، اما امروزه دنیای معاصر مختصات بسیار متفاوتی نسبت به گذشته داشته و غالب بازیگران عقلانی در صدد بازتولید حداکثر منافع از چارچوب همکاری هستند. 

آغاز جنگ روسیه و اوکراین و تنش های بین چین و غرب فصل جدیدی از مناسبات جهانی را ترسیم و ساماندهی کرده است. روشن است که مفهوم شرق و غرب به صورت کاملا خصمانه بازتولید شده است و رقابت های نوینی از جنگ سرد استارت خورده است.

 در این میان، ترکیه و عربستان به دلیل برخورداری از برخی ویژگی های مهم و مورد نیاز این رقابت اجتناب ناپذیر، یعنی قابلیت انرژی و ژئوپلیتیک راهبردی، تصمیم گرفتند فارغ از تمامی اختلاف تاریخی رویکرد هم گرایی عقلانی را در دستور کار خود قرار بدهند.

 این رویکرد که با سفر هیات بلند پایه ترکی به عربستان آغاز شده بود، اکنون با سفر متقابل محمد بن سلمان جان تازه ای گرفته و فصل مشترکات این دو کشور، آغازی دوباره را در حال تجربه کردن است. مهمترین ظرفیت های ایجاد شده در خلال این جریان را می توان در موارد ذیل جست:

• همکاری در حوزه انرژی: ترکیه یکی از اصلی ترین نیازمندی هایش مربوط به انرژی و تامین آن است. به گونه ای که افزایش قیمت انرژی در جهان باعث صعود قیمت ها در ترکیه و در نتیجه تورم افسار گسیخته ای در این کشور شده است. تامین انرژی و فراوانی آن یکی از بحث های مهم بین ترکیه و عربستان است.

• صادرات و واردات: افزایش حجم تجارت بین دو کشور با هدف رشد اقتصادی از دیگر موضوعات هستند که دو طرف علاقه وافری برای توسعه روابط نشان دادند. عربستان که یکی از کشورهای مصرف کننده در حوزه های مختلف است، به عنوان یک بازار بسیار مهم برای ترکیه تلقی می شود و این خود زمینه ساز هم گرایی حداکثری بین دو کشور است. ترکیه طی ماه های گذشته سعی داشته است تا رشد صادرات خود را تا 200 میلیارد دلار در سال افزایش دهد و عربستان یکی از این بازارهای مهم بشمار می رود.

• گردشگری: عربستان سعودی به عنوان کانون دینی و کلیددار کعبه مسلمانان یکی از قطب های اصلی گردشگری زیارتی است. در عین حال، ترکیه به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه که سرمایه گذاری بسیار بالای را در حوزه گردشگری به خصوص جذب توریسم خارجی انجام داده است، مقصد بسیاری از اعراب برای گذراندن وقت است. این ظرفیت متقابل می تواند بر توسعه اقتصادی دو کشور اثرات بسیار مطلوبی داشته باشد.

• مبارزه با تروریسم: یکی دیگر از مسائل مهم فی مابین ترکیه و عربستان، مبارزه با تروریسم و جرائم سازمان یافته است. جلوگیری از اقدامات گروه های تروریستی علیه ترکیه، همکاری امنیتی در سوریه، عراق، افغانستان و تامین امنیت حاشیه خلیج فارس از دیگر رخدادهای است که باعث تعمیق روابط بین ترکیه و عربستان شده است.

بر اساس مختصات ذکر شده، ترکیه و عربستان سعودی در مسیر جدیدی از روابط دو طرفه قرار گرفته اند. این سطح تعامل دوجانبه پس از تجربه سالیان متمادی از تنش بوجود آمده است و بیانگر شکل گیری نوعی جدید از عقلانیت راهبردی است. روندی که به دنبال کاهش آسیب پذیری های سنتی بوده و ناظر بر تغییرات شکل گرفته در سطح جهانی است.