نقش تسلیحات در آینده اصطکاک ترکیه و یونان، در مناطق مورد مناقشه

تحلیلگر : دکتر سید محمد عیسی نژاد

تغییراتی که شاید بهتر باشد آنها را با لغت (تحول) معرفی کنیم. چه ترامپ به عنوان پدیده ای نادر در سپهر سیاسی آمریکا و چه بایدن رنجور هیچ یک نتوانسته اند، آمریکایی که متولدین قرن بیستم می شناختند، باز بنمایانند.

در این بین بازیگرانی که بتوانند با این تحولات انقلابی و طوفنده خود را سازگار کنند، برندگان عصر جدید خواهند بود. عصری که قرن کنونی را ازدوران پیش از آن متمایز می سازد. روز چهارشنبه شانزدهم نوامبر، وزارت دفاع یونان از پرواز یک پهپاد ارتش ترکیه بر فراز جزیره «کیناروس» در شرق دریای اژه خبر داد.

بیانیه ای که مشابه آن بسیار شنیده شده است و این بیش ازآنکه به دلیل ترسیم ناعادلانه و تهدید حدود ناسازگار با واقعیات جغرافیائی و تاریخی مرزهای ترکیه و یونان باشد، و یا حتی احتمال کشف ذخایر قابل استخراج انرژی و راهبرد وطن آبی ترکیه، به تغییراتی کلان در جهان باز می گردد.

روزنامه «کاثیمرینی» به نقل از وزارت دفاع یونان گزارش داد؛ که یک فروند پهپاد ارتش ترکیه صبح چهارشنبه بر فراز جزیره «کیناروس» در شرق دریای اژه پرواز کرد. وزارت دفاع یونان در بیانیه خود اعلام کرد که این پهپاد بدون ارائه برنامه پروازی،  وارد منطقه اطلاعات پروازی شد و حریم هوایی یونان را نقض کرد.

این حادثه ساعت ۹:۳۳ صبح به وقت محلی رخ داد و پهپاد شناسائی ترکیه‌‌ که به نوع آن اشاره‌ای نشده در ارتفاع ۱۹۰۰۰ پایی پرواز کرد. وزارت دفاع یونان ازشناسایی و رهگیری پهپاد متجاوز ترکیه‌ای بر فراز جزیره کیناروس خبر داد.

این حادثه احتمالا پیش از سخنرانی رجب طیب اردوغان در اجلاس جی ۲۰ درحالی اندونزی برنامه‌ریزی شده بود، تا به یونان نشان دهد که آنکارا عملگرایی را پشتوانه مواضع سیاسی خود می کند.

 رئیس‌جمهور ترکیه روز چهارشنبه در نشست خبری در حاشیه اجلاس «گروه ۲۰» بار دیگر یونان را نواخت. و در جمله های قصار گفت: «می‌توانیم یک شب ناگهان به این کشور برسیم». سخنانی از این دست کم سابقه نیست و پیش ازاین و پس از آزمایش های موشکی اخیر ترکیه توسط مسئولین سیاسی و فرماندهان نظامی تکرار شده است. احتمالا صاحب منصبان ترک قصد دارند، حد و توان و تاریخ دو طرف را به یونان یادآوری کنند.

یونانی که در حیطه خریدهای تسلیحاتی به خصوص در پرنده های نظامی از ترکیه ای که از پروژه اف ۳۵ لایتینینگ کنار گذاشته شده بسیار پیش افتاده است و دلگرم به پشتیبانی اروپای مسیحی است و در زمینه آموزشی نیز، آتن به تازگی مرکز آموزش خلبانی جدید بین‌المللی خود را با مشارکت (رژیم) صهیونیستی افتتاح کرده است. به‌نظر می‌رسد. یونان در پی آن است که در حیطه هوایی بر ترکیه برتری یابد.

البته در این تنش بین یونان و ترکیه ، ترکیه نیز بیکار ننشسته است و در کوتاه مدت به تبحر خلبان های کهنه کار ناوگان پ شمار اف ۱۶ های قدیمی خود دلبسته است و در میان مدت نیز با تغییرات پس از انتخابات اخیر کنگره ایالات متحده به دنبال خرید نسل جدید اف ۱۶های شرکت لاکهید مارتین و کیت های نوسازی ناوگان موجود است. در این زمینه، ابراهیم کالین، (سخنگوی دولت ترکیه) نسبت به موافقت آمریکا در فروش جنگده‌های جدید «اف-۱۶ » به آنکارا ابراز امیدواری کرده است.

سخنگوی اردوغان، گفت: «روند موافقت ایالات متحده برای فروش جنگنده‌های اف-۱۶ به ترکیه به خوبی پیش می‌رود و می‌تواند ظرف چند ماه آینده تکمیل شود». گفتنی است که، ترکیه در اکتبر ۲۰۲۱ از ایالات متحده درخواست خرید ۴۰ جنگنده اف-۱۶  ساخت شرکت «لاکهید مارتین» و ۸۰ کیت به‌روز رسانی برای هواپیماهای جنگی موجود خود را پس از شکست در خرید جنگنده اف-۳۵ ارائه کرد.

در میان مدت نیز ترکیه به ارتقای توان پهپاد خود دل بسته است، پرنده هایی که گرچه به لحاظ کیفی و توان رزمی نمی توانند با جنگنده های نسل چهار و نیم ساخت اروپا و نسل پنجمی ساخت آمریکای ارتش یونان برابری کنند، اما به لحاظ شمار و مقرون به صرفه بودن و البته بومی بودن می تی اند، چالشی بزرگ برای ارتش یونان باشد.

این امر حاکی از آن است که استراتژيست های ترک معتقدند تا وقتی که اسکادران های، جنگنده های نسل پنجمی بومی ترکیه موسوم به (تای تی اف – اکس)، عملیاتی نشده است، لاجرم به اتخاذ رویکرد یکدیگر نامتقارن هستند، تلاش های ترکیه برای نشان دادن جهش در حوزه موشک های بالستیک و پهپادها می تی اند شواهدی برای تایید این مدعا باشند.

شاید استراتژيست های ترکیه، نیم نگاهی هم به تجربه ایران در اتخاذ رویکرد نبرد نامتقارن و اتکا به توان موشکی و پهپاد و رویکرد نبرد هوشمند ترکیبی روسیه هم داشته باشد؛ حتی شاید سیر حوادث این عضو ناتو را به این سمت و سو ببرد که در خصوص پیشنهاد پوتین مبنی بر تولید مشترک جنگنده های نسل پنجمی سوخو – ۵۷ در ترکیه بیشتر بیندیشد. امری که خرید سامانه دفاع ضدهوایی اس – ۴۰۰ آن را ولو درذهن قابل طرح می نمایاند.

به نظر می رسد تنگناهای اقتصادی و الزامات منطقه‌ای ناشی از جنگ اوکراین، ترکیه را در ادامه دادن این استراتژی مصمم تر کند. همچنین تغییر رفتار یونان و معادله قدرت پس از آزمایش موشکی اخیر ترکیه در منطقه ساحلی دریای سیاه می تواند اوضاع را بر همین منوال پیش ببرد.

یونان چه به لحاظ وسعت قلمرو و شمار جمعیت و چه ظرفیت های اقتصادی قابل مقایسه با ترکیه نیست، اما این واقعیت ها نباید گمراه کننده باشد، اوکراین نیز در برابر روسیه بسیار ضعیف قلمداد می شد.

آنچه نتیجه یک جنگ را تعیین می‌کند  شمار سربازان و استعداد نظامی و سیاهه پشتیبانی و عقبه نیست، بلکه  اتخاذ راهبرد صحیح و فرماندهی هوشمندانه است. امری که گاه با روح الگوی حکمرانی مبتنی بر لیبرال دموکراسی به تناقض بر می خورد و در گلوگاه انتخابات  به بیراهه کشانده می شود. امری که دو جنگ ایالات متحده در افغانستان و عراق شاهد آن هستند.

در شرایط متشنج داخل یونان و انتخابات پیش روی ترکیه، بعید نیست که تلاش های روسیه برای ترغیب دو طرف به آغاز جنگی دیگر در اروپا موثر واقع شود و رویکرد جانبدارانه اروپا در قبال تنش بین یونان و ترکیه ، به عنوان مکمل راهبرد مسکو عمل کند. در چنین شرایطی موازنه قوا بین دو کشور و جبران ضعف تسلیحاتی نیروی هوائی ترکیه می تواند احتمال وقوع جنگ بی فرجام دیگری در اروپا را کاهش دهد.