هیئتهای ترکیه، روسیه و ایران به همراه نمایندگان سازمان ملل متحد، اردن و عراق و لبنان برای نوزدهمین بار در آستانه پایتخت قزاقستان گردهم آمدند تا در بحران سوریه و آینده به گفتگو بنشینند.
مذاکرات آستانه
نشست آستانه، تلاشی جمعی برای رسیدگی به پرونده امنیتی و نظامی حل و فصل بحران سوریه است، این نشست های دوره ای، گفتگومحور، کارشناسی و با حضور دولت سوریه است که به دنبال توافقی برگزار می شود که پیشتر در نشست آستانه سه (اواخر اسفند ماه ۱۳۹۵) در قزاقستان حاصل شد؛ نشست کارشناسی که تهران با هدف تعیین سازوکار‌هایی برای خروج از بحران سوریه در آن حضور فعال دارد.
در حقیقت، مذاکرات آستانه با ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه، به منظور حل و فصل منازعات سوریه و پایان بخشیدن به شش سال کشتار، آوارگی و ویرانی در این کشور آغاز شد.
در واقع آتش بس فراگیری، که از ۱۰ دی سال ۱۳۹۵ (۳۰ دسامبر ۲۰۱۶) با توافق میان دولت سوریه و گروهی از مخالفان مسلح برقرار شد، مقدمه ای برای آغاز مذاکرات آستانه بود که طی آن، برای نخستین بار نمایندگان دولت سوریه با نمایندگانی از گروه‌های مخالف مسلح به‌طور مستقیم رایزنی کردند.
تاکنون سه کشور روسیه، ایران و ترکیه در سازوکار آستانه، هجده بار مذاکرات آستانه را با هدف بررسی مسائل بشردوستانه، تقویت اعتماد و هماهنگی برای انجام اقداماتی در راستای توسعه روند صلح و حل و فصل بحران سوریه برگزار کرده اند.
در همه این جلسات مذاکرات آستانه بر لزوم حفظ حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه و ادامه روند آتش بس تاکید شده است. از سویی تاکنون شش نشست نیز در سطح روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه برگزار شده است.
نشست سوچی در اول آذر ۹۶، نشست آنکارا در ۱۵ فروردین ۹۷، نشست تهران در ۱۶ شهریور ۹۷، نشست سوچی در ۲۵ بهمن ۹۷، نشست آنکارا در ۲۵ شهریور ۹۸ و نشست مجازی و فوق العاده تهران در ۱۱ تیر ۹۹ در سطح سران سه کشور برگزار شده است. هفتمین نشست هم امروز در تهران با حضور آیت الله رئیسی، پوتین و اردوغان برگزار می‌شود.
حال، هیئتهای ترکیه، روسیه و ایران که ضامن مذاکرات آستانه، برای حل بحران سوریه می‌باشند، برای نوزدهمین بار در آستانه پایتخت قزاقستان گردهم آمدند. این جلسه از مذاکرات آستانه با دیدار دوجانبه هیئت های روسیه و دولت سوریه در هتلی در آستانه آغاز شد.
هیئت ترکیه ای اولین دیدار خود در چارچوب مذاکرات را با گیر پدرسن (فرستاده ویژه سازمان ملل متحد) در امور سوریه برگزار کرد. در این دیدارها که ترکیه توسط هیئتی به ریاست سلجوک اونال (مدیرکل امور روسیه) در وزارت امور خارجه در آن شرکت کرده بود، هیئتهای ناظر از اردن، عراق و لبنان نیز شرکت داشتند.
در این دیدارهای دو روزه، طرفین در مورد ارتقای همه جانبه روند سیاسی از جمله مسائل انسانی و اجتماعی-اقتصادی در وضعیت عمومی سوریه، اقدامات افزایش اعتماد از جمله آزادی گروگانها و جستجوی افراد مفقود، شرایط بازگشت آوارگان سوری به وطن خود، موضوعاتی مانند: بسیج تلاشهای جامعه بین المللی برای بازسازی سوریه در چهارچوب قطعنامه 2642 شورای امنیت سازمان ملل متحد بحث و تبادل نظر کردند.
هیئتهای ترکیه، روسیه و ایران به عنوان کشورهای ضامن در مذاکرات آستانه برای حل بحران سوریه برای نوزدهمین بار در آستانه، پایتخت قزاقستان گرد هم آمدند. گیر پدرسن، (نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه) نیز در این مذاکرات حضور یافته و با نمایندگان سه کشور مذکور دیدار و گفتگو خواهد کرد.
در این دیدارها ایمن سوزان (معاون وزیر خارجه رژیم اسد) و همچنین احمد توما از طرف مخالفان سوریه شرکت دارد. هیئت‌هایی از اردن، عراق و لبنان نیز در نشست آستانه حضور یافته‌اند.
شایان ذکر است این دور از نشست آستانه دو روزه خواهد بود و طرفین قرار است در مورد ارتقای همه جانبه روند سیاسی از جمله مسائل انسانی و اجتماعی-اقتصادی در وضعیت عمومی سوریه، اقدامات اعتمادسازی از جمله آزادی گروگانها، وضعیت مفقودین، شرایط بازگشت آوارگان سوری و موضوعاتی مانند: بسیج تلاشهای جامعه بین‌المللی برای بازسازی گفتگو کنند.
در هجده نشست قبلی، دستاوردهای چون تعیین چهار منطقه برای کاهش تنش در سوریه، تشکیل کمیته قانون اساسی و همچنین دعوت از مخالفان و بازیگران دیگر به عنوان عضو ناظر مهمترین نتایج مذاکرات محور آستانه حاصل شده است.
این نشست‌ها در مجموع آثار و نتایج مثبتی بر مهار بحران، عبور از پروژه براندازی و تثبیت تدریجی اوضاع در سوریه به همراه داشته است، به گونه‌ای که از نشست‌های روند آستانه می‌توان به عنوان مدلی از مشارکت کشور‌ها در تامین امنیت منطقه و مبارزه با تروریسم نام برد.
یکی از دلایل اهمیت برگزاری نشست‌های آستانه این است که، کشورهای منطقه به دور از مداخلات بیگانگان به دنبال ارائه الگویی برای حل منازعات منطقه‌ای هستند. حال بایستی دید ماحصل دور نوزدهم این نشست چه خواهد بود.
این دور در اثر مواردی چون تشدید عملیات های تروریستی گروه (ی.پ.گ) علیه شهروندان غیرکرد سوری و نیز اقدامات تروریستی آن در ترکیه و نیز عملیات های تلافی جویانه ترکیه و نیز ارسال محموله های بزرگی از تسلیحات نظامی توسط ایالات متحده به این گروه تروریستی می تواند چالش برانگیز باشد.
چرا که ترکیه معتقد است، روسیه علی رغم پیگیری ها و تذکرهای متعدد آنکارا تاکنون نتوانسته به تعهدات خود در باب مناطق مرزی سوریه با ترکیه و اقدامات گروه تروریستی (ی.پ.گ) عمل کند.
البته دمیتری پسکوف، در نشستی خبری تاکید کرد که روسیه نگرانی های امنیتی ترکیه را درک می کند و مسکو و آنکارا به دلیل سطح بالای روابط دوجانبه در عرصه های مختلف به خوبی می توانند از طریق گفتگو مشکلات و سوءتفاهمات موجود را حل کنند.
اگر با ادبیات ویژه روس ها به ماجرای ترکیه و (ی.پ.گ) نگاه کنیم، احتمالا به این گزاره برسیم که از منظر مسکو، ترکیه به دنبال انجام یک عملیات ویژه در سوریه است، درست همانگونه که روسیه در حال اجرای «عملیات ویژه» در اوکراین است.
به نظر می رسد روسیه نیز به این نتیجه رسیده باشد که بیش از این نمی توان با این گروه تروریستی که ید طولانی در سواستفاده از زنان برای پروپاگاندا و بهره کشی جنسی و البته پاکسازی قومی و جنایت علیه بشریت دارد، مماشات کرد.
چرا که با توجه به وضعیت کنونی جهان و منطقه این گروه های تروریستی مستقر در شمال سوریه و عراق به احتمال زیاد دوباره خواب شوم برپا ساختن اسرائیل دوم را در منطقه دارند، امری که علاوه بر ته ید تمامیت ارضی چهار کشور ایران، ترکیه، عراق و سوریه می تواند دومینوی جدیدی از بحران و تنش را در منطقه موجب شود.
در نشست قبلی سران سه کشور مذکور در تهران که در اواخر تیرماه امسال برگزار شد، مقامات روس و ایرانی بر آن بودند که ترکیه را از انجام عملیاتی دیگر در شمال سوریه برحذر دارند، اما این بار به نظر می رسد روسیه از آغاز جنگی دیگر در هر کجای دنیا استقبال کند و ایران نیز در تنبیه گروه های تروریستی مستقر در شمال عراق و سوریه با ترکیه به نوعی هم نظر باشد.