ایران و روسیه به عنوان اعضای نشست آستانه در برابر احتمال حمله زمینی ترکیه به شمال سوریه، عضو دیگر این سازوکار، چه تدابیری اتخاذ خواهند کرد؟
بررسی احتمال حمله زمینی ترکیه به شمال سوریه
ترکیه، متفاوت ترین عضو سازوکار آستانه است؛ این کشور برخلاف روسیه و ایران، با سوریه مرز مشترک دارد و از سال ۲۰۱۱ تا به امروز مخالف دولت بشار بوده است؛ همچنین ترکیه، در قیاس با روسیه و ایران، از تحولات آتی سوریه بسیار متاثر می شود.
از سوئی دیگر ترکیه تنها کشور عضو سازوکار آستانه است که پذیرای شمار قابل توجهی از مهاجران و پناهجویان سوری است. شاید به همین دلایل باشد که ترکیه، قضیه سوریه را متفاوت از روسیه و ایران می نگرد.
در آخرین دور نشست سرانِ نشست آستانه، که امسال در تهران برگزار شد، سران ایران و روسیه به صورت آشکار به حمله زمینی ترکیه به شمال سوریه و ورود قوای نظامی ارتش ترکیه به این مناطق مخالفت کردند و تلاش های اردوغان برای جلب حمایت و یا سکوت و موافقت تلویحی تهران و مسکو بی نتیجه ماند.
حال اگر ترکیه که در فضای روانی پس از حملات تروریستی اخیر قرار دارد و تلاش می کند، نظر مساعد افکار عمومی و قدرت های موثر در سوریه را برای حمله ای بزرگ به مناطق شمالی سوریه جلب کند و اقدام به حملات تلافی جویانه، عدم پذیرش پیام همدردی ایالات‌متحده و گلایه از عدم انجام تعهدات روسیه در قبال مناطق تحت سلطهِ گروه های تروریستی (ی پ گ) زده است، نقشه دیرین خود را به عنوان پیش درآمدی برای مقابله با (ی پ گ) و آغاز روند اسکان پناهجویان سوری غیرمعارض در نوار مرزی سوریه با خود را عملی کند.
دمشق، مسکو و تهران چه می کنند؟ آیا آنها اقدام به مقابله سخت با تهدید ترکیه می کنند و یا از دریچه های دیپلماتیک برای کاهش تنش ها بهره می برند؟ به نظر می رسد مسکو و تهران اسد را ترغیب کنند تا نیروهای خود را در نوار مرزی ترکیه مستقر سازند و ستیزجویان (ی پ گ) را به عمق ۳۰ کیلومتری سوریه منتقل سازند.
این اقدام می تواند ضمن دوری از خطر افزایش سطح تنش ها و رویارویی مستقیم اعضای نشست آستانه، انقلاب بخشی از خواسته های ترکیه را تامین کند. در شرایط منتهی به انتخابات سرنوشت ساز سال پیش رو، بسیار بعید است که، دولت اردوغان به جنگ با ارتش اسد روی آورد.
این سناریو، تقریبا مشابه اقدام بغداد، در گسیل داشتن ارتش خود به مرز مشترک با ایران در منطقه شمالی این کشور است. در هر دو مورد، ایران و ترکیه از اقدامات گروهک های تروریستی و تجزیه طلب کردی و ضعف دولت بغداد و دمشق ناراضی هستند و عراق و سوریه هر دو ناتوان از پر کردن حفره های دولت خود در مناطق شمالی هستند.
به نظر می رسد، پازل اعطای عناوین توخالی چون قوای دموکراتیک سوریه و ملت سازی در جایی که واقعا ملتی وجود ندارد، نقشه راه ایالات متحده برای تشکیل حصارکُردی متشکل از نیروهای پیشمرگ، گروهک های تروریست و رجال های مزدوری چون بارزانی ها و عبدی ها دور تا دور اسرائیل است.
این اقدام حتی می تواند تبعات بدتری از پیمان ابراهیم داشته باشد و خاورمیانه را دچار زنجیره ای جدید و لایتناهی از دومینوی جنگ های استقلال و فروپاشی درونی کند. این امر می تواند، نقطه مشترکی برای تعامل و هم افزایی نیروهای نظامی، امنیتی و وطن خواه ترکیه ای و ایرانی باشد.