تحرکات و تحولات اخیر در قبال آینده سوریه با محوریت مسکو، آنکارا و حکومت بشار اسد تا حدودی این نگرانی را ایجاد کرده است که شاهد شکلگیری یک تروئیکای جدید به موازات تروئیکای روند آستانه (تهران، مسکو و آنکارا) هستیم؛ تروئیکایی که میتواند رقیب و حتی جایگزین روند آستانه باشد.
در این صورت باید این گزاره را در نظر گرفت که احتمالا تلاش برای رقمخوردن «آینده سوریه بدون ایران» در جریان است. شاید تصور شود که اساسا بشار اسد بدون هماهنگی با ایران در این نشستها حضور پیدا نخواهد کرد و بدون جلب نظر ایران، همکاریای با روسیه و ترکیه نخواهد داشت.
اما باید این را هم در نظر گرفت که «اگر روند دیپلماتیک این تروئیکای جدید (ترکیه، روسیه و سوریه) با نشستهای آتی به خروجی و دستاورد ملموسی دست پیدا کند، عملا فضا برای کاهش نقش و جایگاه تهران فراهم خواهد آمد».
خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه، چهارشنبه گذشته عنوان کرد امکان برگزاری دیدار میان رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه و بشار اسد، رئیسجمهوری سوریه در صورت فراهمبودن شرایط وجود دارد. مولود چاووشاوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز تصریح کرد دمشق خواهان بازگشت شهروندان سوری به کشورشان است و اقدامات لازم برای این کار باید انجام شود.
وی درباره نشست سه جانبه مسکو ( نشست سهجانبه وزرای دفاع و رؤسای اطلاعات ترکیه، روسیه و سوریه در مسکو ) اظهار کرد که این مذاکرات مفید بوده است. چاووشاوغلو بر ضرورت و اهمیت ارتباط با سوریه برای دستیابی به صلح و ثبات پایدار و تضمین بازگشت امن آوارگان تأکید کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی ترکیه در نشست ارزیابی پایانی سال ۲۰۲۲ گفت: «ترکیه بارها تأکید کرده قصد دارد در صورت برقراری ثبات سیاسی و بازگشت اوضاع سوریه به روال عادی، مناطقی را که در حال حاضر در آنها حضور دارد، به سوریه واگذار کند». چاووشاوغلو اشاره کرد که در صورت بهوجودآمدن زمینه مشترک بین دو کشور درباره مبارزه با تروریسم، امکان همکاری مشترک در آینده وجود دارد. وی در ادامه عنوان کرد: «ترکیه به تمامیت ارضی و حاکمیت سوریه احترام میگذارد».
اما اخیرا نماینده حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه اعلام کرد نشستهای آتی میان وزیران دفاع ترکیه و سوریه در سال ۲۰۲۳ در دمشق و آنکارا برگزار میشود. اورهان میراوغلو، نماینده حزب عدالت و ترکیه در پارلمان این کشور بیان کرد: «مطمئنا منطقی است که فکر کنیم تماسها بین ترکیه و سوریه در سال ۲۰۲۳ ادامه خواهند یافت و ممکن است دیدار دوم در آنکارا و دیدار بعدی در دمشق برگزار شود. این تماسها موجب میشود روابط ترکیه و سوریه از حالت سردی خارج شود».
میراوغلو با بیان اینکه این نشست سه جانبه مسکو از نظر ارتقای روابط روسیه و ترکیه به سطح استراتژیکتر حائز اهمیت است، افزود: «به ایران که در نشستهای قبلی شرکت نکرده بود، یک کرسی در این نشست اعطا خواهد شد».
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه نیز پانزدهم دسامبر ۲۰۲۲ اعلام کرد به ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، پیشنهاد داده قبل از نشست رؤسای سرویس اطلاعات، وزیران دفاع و خارجه روسیه، ترکیه و سوریه، رهبران این سه کشور نشست داشته باشند.
به نظر میرسد جنگ اوکراین موجب تقویت نگرش و تعاملات مسکو و آنکارا شده است و روسیه قصد دارد با کارت سوریه و جلب نظر اردوغان و یاری از او در انتخابات پیش رو، مانع از روی کار آمدن یک دولت متمایل به ایالاتمتحده در ترکیه شود و برای نیل به این هدف اِبائی برای باج دادن به دولت کنونی ترکیه ندارد. خاصه آنکه این باج از جیب دیگران باشد و هزینهای به روسیه تحمیل نکند.