نگاهی به تحولات انرژی در ترکیه، منطقه یورو و جهان در سال گذشته و مسیر پیش رو

بخش انرژی جهان در سال میلادی گذشته، شاهد تحولات فراوانی بود. افزایش قیمت منابع مختلف تامین انرژی پس از فروکش کردن نسبی همه‌گیری کرونا آغاز و با وقوع جنگ و تحولات ژئوپلیتیکی ادامه یافت. افزایش قیمت سوخت به نوبه خود یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد کم سابقه نرخ تورم در بسیاری از کشورهای جهان شد.

و به همین دلیل، در سال گذشته ژئوپلیتیک انرژی در روابط بین الملل اهمیت خاصی یافت. حمله و اشغال یک کشور دیگر از سوی روسیه به عنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت و گاز و استفاده مسکو از عرضه گاز طبیعی به عنوان یک ابزار فشار، بار دیگر این جمله معروف را که “انرژی هیچ زمانی تنها انرژی نیست” را بر سر زبان‌ها انداخت.

بایستی توجه داشت که  تحولات ژئوپلیتیکی و واکنش‌ دولت‌ها به این تحولات، در حالی اقتصاد جهانی و بازار بین‌المللی انرژی را در سال میلادی گذشته تحت تاثیر خود قرار داد که به نظر می‌رسد این روند در سال ۲۰۲۳ نیز تداوم یابد.

بخش انرژی ترکیه نیز در سال میلادی گذشته هم راستا با رشد اقتصادی با رشد مواجه شد. ظرفیت عملیاتی تولید برق ترکیه درحالی در سال گذشته برای نخستین بار از یکصد هزار مگاوات فراتر رفت که بخش بزرگی از این افزایش ظرفیت با استفاده از بخش انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر فراهم شد.

در پایان سال گذشته حدود ۵۵ درصد از برق در ترکیه از طریق نیروگاه‌های حرارتی (۳۳ درصد زغال سنگ و ۲۲ درصد گاز طبیعی) ۴۵ درصد نیز از طریق منابع تجدیدپذیر (۲۰ درصد نیروگاه‌های برق آبی، ده درصد نیروگاه‌های بادی، ۸ درصد انرژی خورشیدی و ۶ الی ۷ درصد نیز از طریق زمین گرمایی و پسماند) تولید شده است.

کشف ذخایر گاز طبیعی و نفت در دریای سیاه و آناتولی شرقی و افتتاح مخزن ذخیره‌سازی زیرزمینی سیلیوری از دیگر تحولات مهم مربوط به تامین، امنیت و کاهش وابستگی به منابع خارجی انرژی در ترکیه طی سال گذشته بود.

در مقیاس منطقه‌ای و بین‌المللی نیز تحولات ناشی از بحران اوکراین باعث شد که دولت‌ها پس از مدت‌ها نه تنها در بخش انرژی و سوخت بلکه در بسیاری از بازارها و بخش‌های اقتصادی به بازیگر اصلی تبدیل شوند.

نگرانی‌های ناشی از کمبود سوخت و امنیت انرژی باعث ضربه خوردن تلاش‌ها به منظور مبارزه با تغییرات اقلیمی و هدفگذاری‌های مرتبط شد و حتی برخی از کشورهای اروپایی نیروگاه‌های تولید برق با سوخت زغال سنگ را که پیشتر تعطیل و بسته شده بودند را دوباره راه اندازی کردند.

در چنین شرایطی که حجم کربن در تولید برق بسیاری از کشورها طی دو ماه اخیر به بیش از هفتصد گرم (CO2/KWh) افزایش یافته، انتشار داده‌های مربوط به نخستین آزمایش موفق تکنولوژی همجوشی هسته‌ای در آمریکا که از آن به عنوان یکی از منابع اصلی تامین انرژی در آینده نام برده می‌شود، باعث ایجاد امیدواری نسبی در بخش انرژی‌های پاک شده است. البته همواره بین اولین موفقیت آزمایشگاهی و تولید انبوه و اقتصادی یک اختراع فاصله چشمگیری بوده است.

پیش بینی می‌شود ترکیه در سال ۲۰۲۳ میلادی ترکیه مقارن با صدمین سالگرد تاسیس جمهوری، فاز اول نیروگاه هسته‌ای آک‌کویو را در سال جاری افتتاح کند. همچنین پیش‌بینی می‌شود گاز استخراجی از میدان گازی ساکاریا در دریای سیاه نیز از ماه مارس امسال وارد شبکه گاز رسانی ترکیه شود.

 تولید نفت خام کشور به بیش از یکصد هزار بشکه در روز و ادامه تلاش‌ها به منظور تبدیل ترکیه به هاب انرژی منطقه و اروپا از دیگر رویدادهای مرتبط با بخش انرژی در ترکیه در سال کنونی خواهند بود.

در مقیاس اروپا و جهانی نیز کماکان دخالت دولت‌ها در بخش استخراج و تامین حامل‌های انرژی باز هم افزایش یابد. از سوی دیگر ادامه همکاری روسیه و اوپک و تحریم‌های وضع شده نیز بازار نفت خام را در سال ۲۰۲۳ تحت تاثیر قرار خواهند داد. رکود احتمالی اقتصاد جهانی نیز یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت نفت خام طی سال جاری خواهد بود.

اعطای یارانه سوخت برای شهروندان توسط کشورهای اروپایی نیز یکی دیگر از اقداماتی است که کشورهایی مانند آلمان در سال ۲۰۲۳ به آن ادامه خواهند داد. در همین راستا میزان اختصاص یارانه سوخت به شهروندان از سوی دولت آلمان به 256 میلیارد یورو و در کل اتحادیه اروپا نیز به ۶۰۰ میلیارد دلار می‌رسد.

حوزه یورو از سویی نیز به تلاش‌های خود برای کاهش وابستگی به گاز وارداتی از روسیه ادامه خواهد داد. واردات گاز ال.ان.جی از ایالات‌متحده و قطر و سرمایه گذاری در بخش تولید هیدروژن از جمله این اقدامات خواهد بود.