پس از آنکه رجب‌طیب‌اردوغان طی سخنانی از تمایل خود به منظور تسریع در برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه در چهاردهم ماه می پرده برداشت، ابهاماتی به ذهن خطور می‌کند که واجد تدقیق و بعضا رجوع به قوانین موضوعه است.
قوانین انتخاباتی ترکیه
نکته اول: شمار نمایندگان هر یک از احزاب تشکیل دهنده یک ائتلاف انتخاباتی چگونه محاسبه می‌شود؟
در صورتی که یک ائتلاف انتخاباتی موفق به دستیابی به حدنصاب هفت درصد از آراء ماخوذه معتبر شود، هر یک از احزاب حاضر در آن ائتلاف نسبت به درصد آراء خود در پارلمان صاحب کرسی خواهند شد.
نکته دوم: حدنصاب لازم به منظور ورود هر یک از احزاب شرکت کننده در انتخابات چگونه محاسبه خواهد شد؟
هر یک از احزاب شرکت کننده در انتخابات به منظور ورود به پارلمان باید به تنهایی یا با ائتلاف با احزاب دیگر موفق به کسب حداقل هفت درصد از آراء ماخوذه شوند.
نکته سوم: شورای عالی انتخابات ترکیه چگونه روند برگزاری انتخابات را پیگیری می‌کند؟
شورای عالی انتخابات ترکیه باید پس از تعیین نهایی تاریخ برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی که احتمالا در ماه می برگزار خواهد شد، تقویم مربوط به آغاز تبلیغات انتخاباتی، برگزاری و اعلام نتایج را منتشر کند.
نکته چهارم: تصمیم برگزاری انتخابات چگونه گرفته می‌شود؟
براساس اصل ۱۱۶ قانون اساسی ترکیه، امکان برگزاری انتخابات با رای حداقل دو سوم نمایندگان مجلس وجود دارد. همچنین رئیس جمهور نیز می‌تواند خواستار برگزاری انتخابات شود. در هر دو حالت انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی به صورت همزمان برگزار می‌شوند.
نکته پنجم: انتخابات چند روز پس از اتخاذ تصمیم مربوطه توسط رئیس جمهور یا مجلس برگزار می‌شود؟
براساس قانون در صورت تصویب طرح برگزاری انتخابات، این مصوبه باید طی ۴۸ ساعت در روزنامه رسمی کشور منتشر و در آخرین یکشنبه ۶۰ روز پس از آن برگزار شود.
نکته ششم: آیا ريیس‌جمهور طی این مدت به وظایت خود ادامه می‌دهد؟
براساس بند چهارم ماده چهار قانون انتخابات ترکیه، رئیس جمهور طی دوره منتهی به برگزاری انتخابات و تحلیف ريیس جمهور جدید به وظایف خود ادامه می‌دهد.
نکته هفتم: شرط سپری شدن حداقل یکسال از تاریخ تصویب تغییرات صورت گرفته در قوانین انتخاباتی ترکیه چگونه محاسبه می‌شود؟
براساس حکم شورای عالی انتخابات ترکیه در تاریخ چهارم مارس سال ۲۰۱۱، مبنای محاسبه این شرط برای اجرایی شدن روز برگزاری انتخابات آتی است. یعنی آخرین تغییرات صورت گرفته در قانون انتخابات ترکیه در ۶ آوریل ۲۰۲۲ در انتخاباتی که روز رای گیری آن پس از ششم آوریل ۲۰۲۳ برگزار شوند قابلیت اجرایی خواهد داشت.
نکته هشتم: در صورت عدم کسب اکثریت آراء توسط یکی از نامزدها در انتخابات ریاست جمهوری، دور دوم انتخابات ریاست جمهوری چه زمانی برگزار می‌شود؟
در صورت عدم کسب اکثریت آراء توسط یکی از نامزدها در دور اول انتخابات ریاست جمهوری، دور دوم انتخابات در دومین یکشنبه پس از آن برگزار خواهد شد.
نکته نهم: براساس قانون جدید انتخابات چند حزب از احزابی که با تشکیل یک ائتلاف موفق به کسب حدنصاب 7 درصد از آراء ماخوذه معتبر شده‌اند به پارلمان راه می‌یابند؟
براساس قانون جدید انتخابات ترکیه، در صورت دستیابی یک ائتلاف انتخاباتی به حداقل هفت درصد از کل آراء ماخوذه معتبر، تمامی احزاب تشکیل دهنده ائتلاف به پارلمان راه خواهند یافت.
نکته دهم: اصلاحات صورت گرفته در قانون انتخابات چه زمانی عملیاتی می‌شوند؟
براساس اصل ۶۷ قانون اساسی ترکیه، اصلاحات و تغییرات صورت گرفته در قوانین انتخاباتی تا یکسال پس از تصویب قابلیت اجرایی ندارد. به همین دلیل نیز آخرین تغییرات صورت گرفته در قانون انتخابات ترکیه که در 6 آوریل 2022 به تصویب رسید در انتخاباتی که پس از ششم آوریل سالجاری برگزار شوند قابلیت اجرایی خواهند داشت. کاهش حدنصاب کل آراء کسب شده توسط احزاب به منظور ورود به پارلمان از ده درصد به هفت درصد مهمترین تغییر صورت گرفته در قانون انتخابات ترکیه در آوریل سال میلادی گذشته بود.
البته تجارب قبلی نشان می‌دهد ترکیه در گذر از نظام پارلمانی به ریاستی بعضا دچار ظهور و بروز اعوجاجات حقوقی و تناقض قوانین و تضارب آرای حقوقدانان می‌شود و بر همین اساس نباید از احتمال تغییر یا تدوین قوانین و نیز تفسیرپذیر ودن برخی مواد مربوط به انتخابات غافل شد.