دکتر سید محمد عیسی نژاد
کارشناس مسائل بین المللی
17بهمن 1401
مواضع اخیر سلیمان سویلو، اگر بی‌سابقه هم نباشد بس کم‌سابقه است. اما سویلو به دنبال چیست؟
در شرایطی که اردوغان و ترکیه به خاطر مواضع بینابینی در جنگ اوکراین و عدم اجازه پذیرش عضویت سوئد و فنلاند، از جانب متحدین آتلانتیک شمالی تحت فشار هستند، ایالات متحده و هشت کشور اروپائی با هشدارهای امنیتی و اعلام وضعیت قرمز در استانبول، خدمات کنسولی را معلق کرده و از شهروندان خود خواسته‌اند استانبول را ترک کنند، این اقدام درست مصادف با نزدیک شدن به رقم تعیین‌کننده ۶۰ میلیون گردشگر و درآمد ۴۶ میلیارد دلاری از آن روی می‌دهد، آن هم وقتی که دولت اردوغان و اعضای حزب عدالت و توسعه پس از ماه‌ها بحران در بانک مرکزی، تورم فزاینده و ریزش آرای طرفداران ارتدوکس خود ناشی از نارضایتی معیشتی بیش از هر زمان دیگری محتاج آمارهای مثبت، نمودارهای صعودی و شاخص‌های امیدوارکننده هستند.
به طور معمول تقسیم وظایف و دیسیپلین اداری بین نهادها و وزارت‌خانه‌های ترکیه در حد قابل قبولی رعایت می‌شود، اما مواضع اخیر سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه، نه تنها در حدود و شرح وظایف وزارت امور خارجه و شخص مولود چاووش‌اوغلو بود، بلکه بسیار تند و گزنده هم بود.
آیا سویلو به دلیل انتخابات حساس پیش رو از این کارشکنی‌های هماهنگ‌شده، عصبانی است یا به دلیل احتمال شکست در اهداف برنامه‌ریزی شده برای صنعت مولد گردشگری، هوانوردی و به طور مشخص توفیقات فرودگاه جدید استانبول؟
نکته جالب توجه دیگر، اعتراف تلویحی سویلو به شنود مکالمات و مکاتبات دیپلمات‌های آمریکایی و شخص سفیر ایالات‌متحده در ترکیه توسط ترکیه بود، وزیر کشور ترکیه، سیاستمداری تازه‌کار نیست و بس بعید است که این اعتراف ضمنی، یک لغزش زبانی یا خرابکاری ناشی از عصبانیت باشد.
اما چرا سویلو که بحران‌های ناشی از شنود بین متحدین آتلانتیکی (به خصوص پس از افشای شنود مکالمات سیاستمداران آلمانی توسط سفارت آمریکا در برلین) را به یاد دارد، چنین بکند؟ آیا این صرفا یک نمایش قدرت برای انتخابات و خوراکی خبری با کاربرد داخلی بود یا پیامی هشدارآمیز به متحدین غربی که با ترکیه به سان رقیب – اگر نگوییم دشمن – برخورد می‌کنند؟
برخی این احتمال شاذ را داده‌اند که سویلو و اردوغان شاید نقشه‌ای داشته باشند، تا وزیر کشور به جای رئیس‌جمهور نامزد حزب عدالت و توسعه شود. باری، سویلو از بین تمام مردان اردوغان شاید بهترین گزینه برای این طرح احتمالی باشد، مردی عمل‌گرا و وفادار که به دلایل شخصی هم خواستار پیروزی حزب عدالت و توسعه است.
البته نباید از حواشی ریز و درشت منتسب به سویلو غافل شد. آیا سلیمان قصد دارد برای فرار از گرد و غبار چالش‌ها و گذشته، سوار بر قالی آمریکاستیزی شود و از مهلکه نقد رقبا و شکاکی افکار عمومی بگریزد؟
به نظر می‌رسد اردوغان علاقه‌ای به واگذاری آخرین بخت خود در انتخابات و ریاست جمهوری به کسی دیگر داشته باشد، حتی اگر جسم او پیر و رنجور هم شده باشد. سویلو، شاید خود را نه برای محک امسال بلکه برای انتخابات بعدی آماده می‌کند.
انتخاباتی که در آن اردوغان نخواهد بود و به جای این رهبر کاریزماتیک ترکیه، مردان اصلی حزب عدالت و توسعه درگیر رقابتی درونی شوند و در آن زمان است که ترسیم چهره‌ای کاریزماتیک، عمل‌گرا و میهن‌پرست به کار سویلو خواهد آمد، مردی عمل‌گرا و سیاست‌پیشه که کاریزمای ذاتی اردوغان را ندارد.
شاید مشاوران سویلو، فیلم مواجهه اردوغان با مسئولین رژیم صهیونیست‌ی را چند بار بازبینی کرده و به راهکار آمریکاستیزی رسیده‌اند. راهکاری که شاید پرهزینه باشد، اما در بازار افکار عمومی ترکیه خریداران خود را دارد.