IturkCenter گروه ترکیه شناسی ایران | Iran Turkish Studies Group
Rusya ve Ukrayna savaşi başlanirken, uzun yıllar sonunda tarafsızlığını bırakıp NATO’ya üye olmaya karar veren İsveç ve Finlandiya’nın ittifaka üyeliği, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “olumsuz bakıyoruz” çıkışı ile tartışma konusu haline gelmişti.
Türkiye’nin iki ülkenin üyeliklerine yönelik olumsuz tavrı İsveç’in PKK ve Suriye uzantısı YPG’ye dönük örtülü ve hatta zaman zaman açık desteği ile ilgili ve bunu da en yetkili ağızlardan dile getiriyor. Ancak ilginç olan Finlandiya’nın da bu negatif tutuma kurban gidiyor olması. Sanki NATO üyelikleri aynı anda onaylanmak zorundaymış gibi bir durum var. Rusya’nın Ukrayna’ya uyguladığı saldırı ve işgal, uzun yıllardır tarafsız olan bu iki ülkeyi NATO üyelik başvurusuna zorlamış görünüyor ancak İsveç’in coğrafi konumu Finlandiya’ya nazaran Rus tehlikesinden daha uzak. Finlandiya, Rusya ile yaklaşık 1400 km sınıra sahip.
Türkiye’nin bu hususta yeterince haklı sebebi de bulunuyor. ABD’nin YPG’ye olan desteği sır değil, öte yandan İsveç’in de 2023 yılı bütçesinde yaklaşık 350 milyon dolar yardım ayırdığı, YPG üst düzey yöneticilerini ağırladığı biliniyor. Ancak bunların da ötesinde, Avrupa ülkelerinin ve ABD’nin; Suriye, Ermeni Sorunu, Yunanistan ile ilişkiler, Kıbrıs sorunu, FETÖ, PKK, YPG terör örgütleri gibi hususlardaki politikaları da Türkiye’nin hafızasındaki taze konular. NATO’nun tarihi-stratejik genişlemesi için oybirliğine ihtiyaç duyulurken Türkiye’nin bunları anımsamasına şaşılmamalı.
Türkiye, Finlandiya ve İsveç ile NATO üyeliğini destekleyen üçlü bir mutabakat anlaşması imzaladığını doğrulanmıştı. Bir madde, İsveç ve Finlandiya’nın, istihbarat alışverişini de dahil terörle mücadelede Türkiye ile tam iş birliği yapmasını zorunlu kılıyor.
Türkiye, Finlandiya ve İsveç tarafından imzalanan mutabakatta 11 madde yer alıyor. İsveç ve Finlandiya’nın Türkiye ile anlaşmasının koşulları şunlar:
– Türkiye Cumhurbaşkanı, Helsinki ve Stockholm’ün Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü YPG olarak bilinen Kürt Halk Savunma Güçlerini desteklememe konusunda anlaştığını söyledi.
– Türkiye’den yapılan açıklamada, Finlandiya ve İsveç’in ayrılıkçı milis PKK’nın “yasaklı terör örgütü” olduğunu teyit ettiği ve “Kürdistan İşçi Partisini ve diğer tüm terör örgütlerinin eylemlerini ve bunların yayılmalarını engelleme sözü verdiği” belirtiliyor.
– Türkiye, üç ülkenin ulusal silah ambargosunun uygulanmayacağı konusunda anlaştığını da açıkladı.
– Türkiye, Finlandiya ve İsveç, terörle mücadele operasyonlarını genişletmek ve organize suçla mücadele etmek için bir istihbarat paylaşım mekanizması kurma konusunda mutabık kaldı.
– Finlandiya ve İsveç, Türkiye’nin terör zanlılarının iadesi talebini ivedilikle ve kapsamlı olarak değerlendireceği konusunda anlaştı.
– Finlandiya ve İsveç, Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Kürdistan İşçi Partisinin her türlü finansmanını ve işe alımını soruşturmayı ve yasaklamayı kabul etti.
“Asrin Felaketi” adlanan deprem sonrası Türkiye’de bulunan ABD Dışişleri Bakanı Blinken, İsveç ve Finlandiya’nın ittifaka katılımının tüm NATO’nun askeri kapasitesini artıracak bir gelişme olması açısından önemine vurgu yaptı.
“Finlandiya ve İsveç, imzaladıkları üçlü mutabakat muhtırasında yer alan taahhütleri yerine getirmek için zaten somut adımlar attılar. Attıkları adımları değerli buluyorum” diyen Blinken, İsveç ve Finlandiya’nın katılım onayının en kısa sürede verilmesi beklentisinde olduklarını dile getirdi.
Türkşye Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Blinken ile basın toplantısında, İsveç ve Finlandiya ile görüşmelerin yeniden başlayacağını, “Türkiye olarak İsveç ve Finlandiya’dan beklentilerimizi değerlendirdik. Önümüzdeki süreçte daimi komitenin toplantısı Brüksel’de gerçekleşecek. Arkadaşlarımızın, orada hangi adımların atılıp atılmadığını NATO’dan katılacak arkadaşlar ile şeffafça değerlendirme imkanı olacak” sözleriyle duyurdu.
Çavuşoğlu’nun bu sözlerinden sonra, İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Bilström, “Bu Türkiye’den gelen güzel bir mesaj” ifadelerini kullandı.
Tarafların açıklamalarına göre İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyelik müzakere süreci olumlu geçecek gibi görünüyor.
İsveç ve Finlandiya’nın şu anda Türkiye ile farklı ilişkileri olduğu için, Türkiye’nin her biriyle ilişkilerinin geleceği de farklı olacaktır.