نگاهی به سفر رئیس‌جمهور اوکراین به ترکیه ، پس از آنکه روسیه اعلام کرد دیگر به توافق غلات دریای سیاه پایبند نخواهد بود، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین روز جمعه (هفتم ژوئیه) به دعوت «رجب طیب اردوغان» به استانبول سفر می‌کند.
در چارچوب این سفر، زلنسکی و اردوغان هم به صورت تک به تک و هم در حضور هیأت‌هایشان با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو خواهند کرد. قرار است در این دیدارها، تحولات جنگ در اوکراین، توافق غلات بین روسیه و اوکراین با میانجیگری ترکیه و سازمان ملل و همچنین روابط دوجانبه مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
ماه ژوئیه گذشته سازمان ملل و ترکیه میانجی منعقد شدن ابتکار عمل غلات دریای سیاه بین مسکو و کی‌یف شدند. ترکیه علاوه بر میانجیگری این توافق که اولین بار ژوئیه گذشته حاصل شد و بعد مورد تمدید قرار گرفت، بعد از بلاروس، میزبان مذاکرات صلح بین مسکو و کی‌یف بود که به نتیجه نرسید.
نگاهی به سفر رئیس‌جمهور اوکراین به ترکیه
اواخر خرداد «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کرملین در مصاحبه‌ای گفت روسیه شاهد هیچ گونه شانسی برای تمدید توافق مربوط به صادرات غلات از بنادر اوکراین نیست. وی تاکید دارد که روسیه شاهد هیچ گونه شانسی برای تمدید توافق مربوط به صادرات غلات از بنادر اوکراین نیست.
سخنگوی کرملین در مصاحبه با رسانه روسی «ایزوستیا» که بخش هایی از آن را در کانال خود در پیامرسان تلگرام منتشر کرد گفت: «به سختی می‌توان تصمیم نهایی درباره این توافق را پیش‌بینی کرد اما می‌توانم با ارزیابی وضعیت موجود بگویم که این توافق شانسی برای تمدید ندارد.»
علاوه بر پسکوف، والنتینا ماتوینکو، رئیس مجلس علیای پارلمان روسیه به خبرگزاری «اینترفاکس» گفت: «من معتقدم تحت شرایط فعلی به روزرسانی کردن این توافق غیرممکن است. همچنین معتقدم تمدید آن نیز غیرممکن است چون صبر ما و تمایلمان برای اجرای آن به پایان رسیده است.»
همچنین سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز روز جمعه توافق غلات دریای سیاه را ناکارآمد و تمدید آن را بعید دانست و تاکید کرد که پس از این روسیه خود مستقلا به کشورهای نیازمند کمک مالی و غله ارسال خواهد کرد. و مهم‌تر از همه، نظر شخص پوتین است، پوتین در دیدار اخیر خود با جمعی از سران آفریقایی در سن‌پترزبورگ تاکید کرد که بحران در بازار جهانی غذا در نتیجه بحران در اوکراین نبوده و ذخایر غلات اوکراین کمکی به حل بحران جهانی غذا نخواهد کرد.
پس از این تحولات بود که رئیس‌جمهور ترکیه روز دوشنبه گذشته گفت: ما به جای هیزم ریختن بر روی آتش جنگ، تلاش می‌کنیم که در اوکراین صلح حاصل شود. وی افزود: «اگر از روند صلح استانبول استفاده می‌شد، ویرانی و اشک‌هایی که تاکنون با آن مواجه بودیم را شاهد نبودیم. تلاش‌های دیپلماتیکی که با توافق غلات و مبادله اسیران حاصل شد، از سوی طرفداران جنگ با تحریم مواجه شد. ده‌ها هزار نفر از نظامیان و غیرنظامیان به این دلیل جان خود را از دست دادند و ترکیه نیز گاهی اوقات هدف این لابی‌گری نظامی قرار می‌گرفت».
اوکراین هرگونه امکان دستیابی به راه حل دیپلماتیک درباره جنگ پیش از رسیدن این کشور به مرزهای سال ۱۹۹۱ که عقب‌نشینی روسیه از مناطق دونباس، زاپروژیا، خرسون و شبه‌جزیره کریمه را شامل می‌شود، رد کرده است.
اردوغان همچنین گفت «در حال حاضر به طور همزمان با استفاده از کانال‌های گفت‌وگو و پیشنهاد راه‌حل‌ها با روسیه و اوکراین در ارتباط هستیم».
روشن است که توافق انتقال غلات علاوه بر پرستیژ بسیار مناسبی که به ترکیه داده بود، موجب بهبود جایگاه ترکیه در میان هم‌پیمانان ناتو می‌شد، آنها همگی از عدم همکاری کامل ترکیه در پرونده اوکراین گله دارند و خواهان قطع روابط آنکارا با مسکو هستند. اما ترکیه نمی‌خواهد با همسایه شمالی خود وارد مخاصمه شود، همسایه‌ای که در وقت رویگردانی غرب، می‌تواند دلیل خوبی باشد و از پرونده فروش سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ تا نخستین نیروگاه اتمی ترکیه، شاهد این امر هستند. همچنین بازار بزرگ روسیه، برای دولت و بخش خصوصی ترکیه اهمیت حیاتی دارد.
اکنون اردوغان و هاکان فیدان در کسوت وزیر امور خارجه در تلاش هستند تا قدرت و نقش میانجیگری ترکیه را یک بار دیگر به اثبات برسانند. امری که این بار بیش از دفعات گذشته سخت و بعید به نظر می‌رسد. نباید از یاد برد که اکنون ترکیه جز مجارستان هیچ شریک هم‌نظر دیگری در دو قاره اروپا و آمریکا ندارد.
