سفر پوتین به ترکیه: اردوغان به هاب گازی امیدوار باشد؟

سفر پوتین به ترکیه: اردوغان به هاب گازی امیدوار باشد؟

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه می‌گوید «ایجاد هاب گاز در ترکیه همچنان در دستور کار است». این سخن پوتین درحالی مطرح می‌شود که دیمیتری پسکوف، سخنگوی دولت روسیه از تماس تلفنی پوتین با رجب طیب اردوغان همتای ترکیه‌ای او خبر داد. پسکوف گفت که دو طرف بر سر سفر رئیس جمهور روسیه به ترکیه توافق کردند. به نظر می‌رسد که این دیدار باعث خواهد توافقات سیاسی مهمی در منطقه صورت بگیرد.

خبرگزاری تاس روسیه، روز 30 ژوئیه خبر داد که پوتین در یک کنفرانس خبری در این کشور، در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره هاب انرژی ترکیه، صراحتا گفته است که این موضوع همچنان در دستور کار کرملین قرار دارد.

این درحالی است که در ماه‌های گذشته، ترکیه با موافقت با پذیرش سوئد در ناتو عملا به نوشته بسیاری از تحلیل‌گران، از پشت به روسیه خنجر زده است.

به باور بسیاری از تحلیلگران سیاسی، رجب طیب اردوغان، در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه مه، از کمک‌های پوتین بهره بسیاری برده و باور بر این بود که رئیس‌جمهور روسیه برای بقای خود و نیز برای داشتن مسیری برای فروش گاز طبیعی خود، به پیروزی اردوغان در این انتخابات نیاز داشت.

خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نوشته است که پسکوف گفته:‌ «رئیس جمهور [پوتین] با اردوغان درباره همکاری‌های دوجانبه روسیه و ترکیه، ارتقای روابط اقتصادی، اجرای پروژه‌های حوزه انرژی و همچنین همکاری در زمینه گردشگری گفتگو کردند».

سفر پوتین به ترکیه: اردوغان به هاب گازی امیدوار باشد؟[/caption]

این درحالی است که اواخر اسفند سال گذشته دیوان کیفری بین‌المللی برای ولادیمیر پوتین، قرار دستگیری صادر کرد. به همین دلیل در اواخر تیر ماه پوتین مجبور شد سفرش به آفریقای جنوبی برای شرکت در کنفرانس بریکس را لغو کرده و به صورت ویدئو کنفرانس در این مراسم شرکت کند.

دیوان کیفری بین‌المللی با ادعای مظنون بودن پوتین به تبعید غیرقانونی کودکان و انتقال غیرقانونی ساکنان قلمرو اوکراین به فدراسیون روسیه، برای رئیس جمهور روسیه حکم بازداشت صادر کرد. بعد از صدور این حکم، روزنامه ساندی تایمز چاپ آفریقای جنوبی در گزارشی به نقل از چند مقام ادعا کرد، این کشور به ولادیمیر پوتین گفته، در نشست سازمان بریکس که قرار است ماه اوت در ژوهانسبورگ برگزار شود حضور پیدا نکند چرا که ممکن است بازداشت شود. یک دادگاه بلندپایه آفریقای جنوبی هم در راستای تبعیت از حکم بازداشتی که دیوان کیفری بین‌المللی برای پوتین صادر کرده، به دولت این کشور دستور داد در صورت ورود رئیس جمهور روسیه به این کشور او را بازداشت کند.

به این ترتیب سفر رئیس‌جمهور روسیه به آفریقا لغو شد. اما حالا قرار است همین رئیس‌جمهور به کشوری سفر کند که یکی از اعضای مهم سازمان آتلانتیک شمالی، ناتو، است.

در این سفر احتمالا دو محور مهم در عرصه اقتصادی و سیاسی ترکیه با روسیه به بحث گذاشته می‌شود. اولی درباره توافق غلات و دومی هاب انرژی ترکیه.

سفری که آینده توافق غلات را مشخص می‌کند

سخنگوی کرملین درباره رایزنی پوتین و اردوغان درباره توافق صادرات غلات از بنادر اوکراین در دریای سیاه گفته که: «پوتین تاکید کرد اگر بخش مربوط به روسیه در این توافق اجرا نشود، تمدید آن معنایی ندارد». به گفته وی «پوتین در تماس تلفنی با اردوغان تصریح کرد که در صورت پایبندی غرب به الزاماتش در بخش مربوط به مسکو در توافق غلات، روسیه هم به این توافق باز می‌گردد. جدای از این، روسیه گزینه‌هایی برای ارسال رایگان غلات به کشورهای نیازمند را بررسی می‌کند».

توافق صادرات غلات از دریای سیاه، که توسط نمایندگان روسیه، ترکیه، اوکراین و سازمان ملل در تاریخ ۲۲ جولای ۲۰۲۲ امضا شد، شامل صادرات غلات، مواد غذایی و کود اوکراین از طریق سه بندر این کشور در سواحل دریای سیاه است. این توافق در ۲۲ جولای امسال در پی موافقت نکردن روسیه با تمدید آن، فسخ گردید.

روسیه و اوکراین مجموعا نزدیک به یک سوم عرضه جهانی گندم را تشکیل می‌دهند. اوکراین همچنین صادرکننده عمده ذرت، جو، روغن آفتابگردان و روغن کلزا است. به گفته سازمان ملل ۳۶ کشور جهان بیش از نیمی از نیاز گندم خود را از طریق اوکراین و روسیه تامین می‌کنند.

هاب انرژی ترکیه به کجا می‌رسد؟

موضوع تبدیل شدن ترکیه به هاب انرژی منطقه موضوعی است که از سال‌های گذشته بحث بر سر آن داغ بوده و یکی از برنامه‌هایی است که رجب طیب اردوغان در طول ریاست‌جمهوری خود به دنبال به نتیجه رساندن آن بوده است. این موضوع به ویژه از زمان تهاجم روسیه به اوکراین و تحریم‌هایی که این تهاجم برای روسیه به ارمغان آورد بیشتر مطرح شده است.

پوتین در کنفرانس مطبوعاتی گفته است که: «بله، این موضوع همچنان در دستور کار است». او تاکید کرده است که «این پروژه شامل ذخیره حجم عظیم گاز نیست، بلکه ایجاد یک بستر تجارت الکترونیکی است. من می‌خواهم روشن کنم که اینجا نفت یا تاسیسات ذخیره نفت نیست، این گاز است. هم ما و هم دوستان ترک ما این را می‌دانیم. ما در مورد ایجاد یک پلت فرم تجارت الکترونیکی صحبت می‌کنیم. این فقط یک مکان مناسب برای سازماندهی چنین پلت فرم تجارت الکترونیکی است، زیرا ترکیه به یک کشور ترانزیتی برای اروپا تبدیل شده است».

سخنان پوتین به روشنی از اهمیت ویژه ترکیه برای روسیه پرده بر می‌دارد. اهمیتی که باعث شده است رئیس‌جمهور روسیه در برابر اقدامات اردوغان که خلاف منافع روسیه تلقی می‌شود، از جمله موافقت با عضویت سوئد در ناتو، فروش پهپادهای بایراقدار به اوکراین و آزادی افسران شبه‌نظامیان آزوف اوکراین ساکت بماند.

در اکتبر 2022، پوتین پیشنهاد ایجاد بزرگترین هاب گاز اروپا در ترکیه و هدایت حجم گازی را که ترانزیت آن دیگر از طریق نورد استریم امکان پذیر نیست، به این هاب داد.

طرف ترک خاطرنشان کرد که تقریبا همه چیز از نظر زیرساخت برای اجرای پروژه هاب آماده است، اما اصلاح قانون ضروری است.

حالا به گفته پوتین، او و اردوغان، در گفتگوی تلفنی خود در این باره به توافق رسیده‌اند.

تبادل زندانیان جنگ اوکراین

از دیگر موضوعاتی که قرار است در دیدار ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان مطرح شود، توافق مبادله زندانیان بین روسیه و اوکراین است. اردوغان در این باره ابراز امیدواری کرده است که «به زودی این توافق به نتیجه برسد». موضوع تبادل زندانیان دو طرف جنگ روسیه و اوکراین در دیدار ماه جولای اردوغان با همتای اوکراینی خود مطرح شده است. در این دیدار ولودیمیر زلنسکی گفت که منتظر نتیجه مذاکرات اردوغان با پوتین خواهد ماند.

درحالی که پس از حمله روسیه به اوکراین، ولادیمیر پوتین به شدت در دنیا منزوی شده است، حالا سفر این رئیس‌جمهوری که حکم بازداشتش در دستان دولت‌های غربی عضو ناتو است، به کشوری که خود عضو ناتو است، سوالات بسیاری را مطرح کرده است.

آیا اردوغان از این سفر برای بهبود روابط خود با غرب استفاده خواهد کرد، یا توافق غلات و ایجاد هاب انرژی در ترکیه، برای اردوغان مهم‌تر است؟