Putin’in Türkiye Ziyareti: Erdoğan Bir Gaz Üssü İçin Ümit Beslemeli midir

Putin’in Türkiye Ziyareti: Erdoğan Bir Gaz Üssü İçin Ümit Beslemeli midir ?

Yazar: Fateme Lotfi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “Türkiye’de bir gaz merkezinin kurulması hala gündemde” diyor. Putin’in bu açıklaması, Rus hükümet sözcüsü Dmitry Peskov’un Putin’in Türk mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı telefon görüşmesi hakkında bilgi verdiği sırada geliyor. Peskov, iki tarafın Rusya cumhurbaşkanının Türkiye ziyareti konusunda anlaştığını söyledi. Bu görüşme bölgede önemli siyasi anlaşmalara yol açacak gibi görünüyor.

Rusya’nın TASS haber ajansı 30 Temmuz’da, Putin’in bu ülkede düzenlediği basın toplantısında, bir gazetecinin Türkiye enerji üssüyle ilgili sorusuna yanıt olarak, bu konunun Kremlin’in gündeminde hâlâ olduğunu açıkça söylediğini bildirdi. Halbuki birçok analiste göre Türkiye geçtiğimiz aylarda İsveç’i NATO’ya kabul ederek Rusya’yı adeta sırtından bıçakladı.

Pek çok siyasi analistin görüşüne göre, Mayıs ayında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan, Putin’in yardımından yararlandı ve Rusya Devlet Başkanı’nın, Erdoğan’ın bu seçimde zafer kazanmasını kendi bekası ve doğalgazını satmanın bir yolunu bulmak için ihtiyaç duyduğuna inanılıyordu.

Rusya’nın Sputnik haber ajansı, Peskov’un şunları söylediğini yazdı: “Cumhurbaşkanı [Putin], Erdoğan ile Rusya ve Türkiye arasındaki ikili işbirliği, ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi, enerji alanındaki projelerin uygulanması ve turizm alanında işbirliği konularında görüştü.”

Bu durum geçen yıl Mart ayının sonunda, Uluslararası Ceza Mahkemesi Vladimir Putin için tutuklama emri çıkarmasına ragmen gerçekleşmektedir. Bu nedenle Temmuz ayı sonunda Putin, BRICS konferansına gidemediği için Güney Afrika gezisini iptal etmek ve etkinliğe video konferans yoluyla katılmak zorunda kaldı. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Putin’in çocukları yasa dışı yollardan sınır dışı ettiği ve Ukrayna topraklarında yaşayanları yasa dışı yollardan Rusya Federasyonu’na naklettiğinden şüphelenildiği iddiasıyla Rusya Devlet Başkanı hakkında tutuklama emri çıkardı. Bu kararın ardından Güney Afrika’nın Sunday Times gazetesi çok sayıda yetkiliden alıntı yaptığı bir haberde, ülkenin Vladimir Putin’e Ağustos ayında Johannesburg’da yapılması planlanan BRICS toplantısına tutuklanabileceği gerekçesiyle katılmamasını söylediğini iddia etti. Güney Afrika’da bir yüksek mahkeme, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Putin için çıkardığı tutuklama emri doğrultusunda, bu ülke hükümetine Rusya Devlet Başkanı’nın ülkeye girmesi halinde tutuklanması talimatını verdi. Böylelikle Rusya Devlet Başkanı’nın Afrika ziyareti iptal edilmiş oldu. Ama şimdi aynı başkan Kuzey Atlantik Örgütü’nün (NATO) önemli üyelerinden biri olan bir ülkeyi ziyaret edecek. Bu gezide, Türkiye’nin ekonomik ve siyasi arenasındaki iki önemli eksen, muhtemelen Rusya ile tartışılacak. Birincisi tahıl anlaşması, ikincisi ise Türkiye enerji üssü.

Putin’in Türkiye Ziyareti: Erdoğan Bir Gaz Üssü İçin Ümit Beslemeli midir?

Tahıl anlaşmasının geleceğini belirleyecek bir yolculuk

Kremlin sözcüsü, Putin ve Erdoğan’ın Karadeniz’deki Ukrayna limanlarından tahıl ihraç etme anlaşması konusundaki istişareleri hakkında şunları söyledi: “Putin, bu anlaşmanın Rusya ile ilgili kısmı uygulanmadığı takdirde uzatılmasının anlamsız olduğunu vurguladı.” Ona göre, “Putin, Erdoğan ile yaptığı bir telefon görüşmesinde, Batı’nın tahıl anlaşmasının Moskova ile ilgili bölümündeki şartlarına uyması halinde Rusya’nın da bu anlaşmaya geri döneceğini belirtti. Bunun dışında Rusya, ihtiyacı olan ülkelere ücretsiz tahıl göndermek için seçenekler araştırıyor.”

Rusya, Türkiye, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler temsilcileri tarafından 22 Temmuz 2022’de imzalanan Karadeniz tahıl ihracatı anlaşması, ülkenin Karadeniz kıyısındaki üç limanı üzerinden Ukrayna’nın tahıl, gıda ve gübre ihracatını içeriyor. Bu anlaşma, Rusya’nın uzatılmasını kabul etmemesi üzerine bu yıl 22 Temmuz’da feshedildi.

Rusya ve Ukrayna birlikte dünya buğday arzının yaklaşık üçte birini oluşturuyor. Ukrayna aynı zamanda önemli bir mısır, arpa, ayçiçek yağı ve kolza yağı ihracatçısıdır. Birleşmiş Milletler’e göre dünyada 36 ülke buğday ihtiyacının yarısından fazlasını Ukrayna ve Rusya üzerinden sağlıyor.

Türkiye’nin enerji üssü nereye varacak?

Türkiye’nin bölgenin enerji üssü haline gelmesi konusu son yıllarda hararetle tartışılıyor ve bu, Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı döneminde gerçekleştirmeye çalıştığı planlardan biri. Bu konu özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden ve bu işgalin Rusya’ya getirdiği yaptırımlardan sonra gündeme gelmiştir. Putin basın toplantısında şunları söyledi: “Evet, bu konu hala gündemde. Bu projenin çok büyük miktarda gazın depolanmasını değil, e-ticaret platformunun oluşturulmasını içerdiğini vurgularım. Açıkça belirtmek isterim ki burası petrol veya petrol depolama tesisi değil, burası gaz tesisidir. Bunu hem biz hem de Türk dostlarımız biliyor. Bir e-ticaret platformu oluşturmaktan bahsediyoruz. Sadece böyle bir e-ticaret platformunu organize etmek için uygun bir yer. Çünkü Türkiye, Avrupa için bir geçiş ülkesi haline geldi.”

Putin’in sözleri, Türkiye’nin Rusya için özel önemini açıkça ortaya koyuyor. Rusya Devlet Başkanı’nın, İsveç’in NATO’ya üyelik anlaşması, Ukrayna’ya insansız hava aracı satışı ve Ukraynalı Azak subaylarının serbest bırakılması gibi Rusya’nın çıkarlarına aykırı görülen eylemleri karşısında sessiz kalmasına neden olan bir önem. Ekim 2022’de Putin, Avrupa’nın en büyük gaz merkezini Türkiye’de oluşturmayı ve artık Kuzey Akım üzerinden taşınması mümkün olmayan gaz hacmini bu merkeze yönlendirmeyi önerdi. Türk tarafı, hub projesinin uygulanması için altyapı açısından hemen hemen her şeyin hazır olduğunu, ancak kanunda değişiklik yapılması gerektiğini kaydetti. Şimdi Putin’e göre Erdoğan ile yaptıkları telefon görüşmesinde bu konuda anlaşmaya varıldı.

Ukrayna’nın savaş esirlerinin değişimi

Vladimir Putin ile Recep Tayyip Erdoğan görüşmesinde ele alınacak bir diğer konu da Rusya ile Ukrayna arasındaki esir takası anlaşması olacak. Erdoğan, “bu anlaşmanın bir an önce sona ermesini” umduğunu dile getirdi. Rusya-Ukrayna savaşında iki taraf arasında esir değişimi konusu, Erdoğan’ın Ukraynalı meslektaşı ile Temmuz ayında yaptığı görüşmede gündeme geldi. Bu görüşmede Volodymyr Zelensky, Erdoğan’ın Putin ile görüşmesinin sonuçlarını bekleyeceğini söyledi.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra Vladimir Putin dünyada ciddi şekilde izole edildi. Şimdi, tutuklama kararı NATO üyesi Batılı hükümetlerin elinde olan bu başkanın, kendisi de NATO üyesi olan bir ülkeyi ziyaret etmesi pek çok soruyu gündeme getirdi.

Erdoğan bu geziyi Batı ile ilişkilerini geliştirmek için mi kullanacak yoksa tahıl anlaşması ve Türkiye’de bir enerji merkezinin kurulması Erdoğan için daha mı önemli?