Dr. Hamed Roshan Cheshm
Türkiye Meselelerinde Kıdemli Uzman
2023-08-05
Cidde Toplantısı ve Türkiye’ye Karşı Gelişen Güvensizlik
Dr. Hamed Roshan Cheshm
Türkiye Meselelerinde Kıdemli Uzman
Karadeniz’de tansiyonun düşürülmesine ilişkin bugün Cidde’de yapılan toplantının başlaması, bölgenin iletişim yapısındaki değişiklikleri gösteriyor. Öyle ki, bu girişimden önce, Türkiye ile bu iki ülke arasındaki ortak coğrafi sınır da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle Türkiye’de barış görüşmeleri yapılıyordu. Suudi Arabistan’ın yeni hamlesinin, Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği konusunda Rusya’ya karşı yarattığı güvensizlik atmosferinden, Ukrayna’ya insansız hava aracı fabrikası kurmasından, Ukrayna’nın NATO’ya katılmasına destek olmasından, bir gaz merkezi oluşturmasından ve tahıl ihracatı işletmesinden kaynaklandığı görülüyor. Rusya’nın Türkiye ile ilgili hassas jeopolitik ve güvenlik kaygıları olduğu açıktır, ancak bu ülkenin ortaya çıkan fırsatları değerlendirmeye dayalı olarak ulusal çıkarlarını güvence altına alma yönündeki çoklu davranışı, Rusya’nın Türkiye’ye olan güveninin azalmasına ve nihayetinde diğer ülkelerin arabuluculuk için yerini almasına yol açacaktır. Dolayısıyla Cidde toplantısının doğu ve batı taraflarının da varlığıyla Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin en kapsamlı diyalog olduğu söylenebilir. Bu konuda kapsamlı bir mutabakata varılması ihtimali beklenilenden uzak olsa da mevcut krizin neden olduğu uluslararası denklemlerde yeni bir akım açabilir.
Başta Basra Körfezi ülkeleri olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin liderlik gücü büyük ölçüde artmış ve Türkiye’nin faydacılığının yerini Suudi Arabistan’ın Karadeniz krizine ilişkin aktif tarafsızlık yaklaşımı almış görünüyor. Türkiye’de Kaşıkçı cinayeti meselesinden sonra bu ülke insan hakları saldırılarına maruz kaldı ve bu konuda Türkiye, Suudi Arabistan imajını ve Bin Selman şahsını hedef almak için istihbarat yönlendirmede ana rolü oynadıysa da şimdi Bin Selman’ın şaşırtıcı hareketi Türkiye’nin uluslararası imajına karşı bir tepki olmakla birlikte, dünyada popülerlik ve barışı kendine çekmeye çalışan bir eylemidir. Bu nedenle Rusya, Türkiye’den uzaklaşmaya ve mümkünse ona ciddi zarar vermeye çalışacak ve onu NATO güvenlik ittifakı için bir tehdit olarak görmeye devam edecek ve bu arada Basra Körfezi ülkelerinin daha fazla güç manevrası imkanı olacaktır.
